Mozga trzcinowata – opis, odmiany i uprawa!

Mozga trzcinowata to jeden z ciekawszych gatunków traw występujących na nizinach naszego kraju. Oprócz walorów estetycznych warto podkreślić, że jest odporna na skrajne temperatury, co wpływa na jej łatwość w uprawie. Łatwo rozprzestrzenia się pod ziemią za pomocą grubych kłączy. Jest trawą użytkową, mającą różne zastosowania.

Mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea) – opis

Mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea L.), jest wieloletnią byliną z rodziny wiechlinowatych. Występuje na obszarze całej nizinnej Polski. Jest to trawa lubiąca zasiedlać łąki i tereny zalewowe, które wyróżniają się niezwykle żyzną glebą. Podobnie jak karbieniec pospolity bywa także uprawiana przez człowieka, czym więcej w kolejnym akapicie.

Wyglądem trawa mozga trzcinowata przypomina trzcinę pospolitą. Osiąga wysokość od 1 do 3 metrów. Jej łodyga o gładkich źdźbłach, posiadająca dużo wąskich, połyskujących liści, jest w kolorze szarozielonym. Kwiaty tworzą wiechy koloru brunatno-czerwonego. Kwitnienie mozgi trzcinowatej przypada w czerwcu i lipcu.

Kłoski są jasnozielone, często pokryte ciemniejszą zielenią lub fioletem. Roślina wydaje niewielkie owoce zwane ziarniakami, które okryte są srebrzystymi plewkami. Cechą wyróżniającą jest silnie rozwinięty układ korzeniowy oraz długa łodyga podziemna.  Gdy rozrośnie się w sprzyjającym środowisku nabrzeżnym, tworzy większe zgrupowania nazywane szuwarami mózgowymi.

Mozga trzcinowata uprawa i pielęgnacja

Najlepszym środowiskiem dla uprawy mozgi są tereny zalewowe, łąki nadrzeczne i inne typy siedlisk podmokłych. Niezależnie od szerokości geograficznej preferencje rośliny są podobne. Jest to trawa bardzo tolerancyjna na wysychanie, zanieczyszczenia gleby, w tym także nawożenie środkami z azotem.

W dużej mierze mozga trzcinowata podatna jest na tworzenie lądowych pas szuwarów, co jest często charakterystyczne dla zdegradowanych ekosystemów. Jedynie, co wpływa niekorzystnie na większość odmian, to trwałe zanurzenie w wodzie, które prowadzić może do gnicia korzeni. Trawa Phalaris arundinacea rozmnaża się przez nasiona i kłącza.  Mozga trzcinowata najlepiej sprawdzi się na stanowiskach nasłonecznionych lub lekko zacienionych.

Gleba możliwie powinna być żyzna, próchnicza i dość wilgotna. Najlepsze będzie sąsiedztwo zbiorników wodnych, brzegi rzek i strumieni lub inne podmokłe tereny. Jest to gatunek odporny na mróz i inne trudne warunki wzrostu.

Sadząc mozgę trzcinowatą warto przewidzieć zapas miejsca, ponieważ roślina rozrasta się przez podziemne rozłogi i szybko pokrywa się gęstą kępą liści. Jeśli natomiast chcemy uniknąć jej nadmiernego rozrostu najlepiej instalować podziemne zapory dla rozłogów lub uprawiać ją w odpowiedniej wielkości pojemnikach.

Zastosowanie Mozgi trzcinowatej

Mozga trzcinowata dobrze sprawdza się jako roślina paszowa, ponieważ jest wartościowym pokarmem dla zwierząt, bogatym w białka i cukry. Długo utrzymuje wodę, więc lepiej sprawdza się, jako świeża pasza niż siano.  Należy ją jednak kosić przed wykłoszeniem się, gdyż potem szybko drewnieje. Może dać trzy pokosy, gdyż szybko odrasta po skoszeniu. Jednak z praktycznego punktu widzenia, plantator najczęściej uzyskuje 2 pokosy mozgi trzcinowej w ciągu roku.

Pierwszy zbiór przypada na okres letni (przełom lipca/sierpnia), kiedy po 3-4 tygodniach od momentu zakończenia kwitnienia rośliny zaczynają tracić wodę i powoli zasychać. Po skoszeniu trawa musi jeszcze doschnąć na pokosie przez okres kolejnych 1-2 tygodni (w zależności od warunków atmosferycznych), aby uzyskać wilgotność w granicach 15-20 proc. Jest to istotne z punktu widzenia późniejszego przechowywania.

Uprawie mozgi trzcinowej sprzyja fakt, że jest odporna na skrajne warunki atmosferyczne takie jak susza czy mrozy. Niestety przez podatność na ugniatanie i złą tolerancje na podgryzanie nie nadaje się, jako uprawa pod pastwisko dla zwierząt.  Kolejne zastosowanie mozgi trzcinowatej to uprawy energetyczne, ponieważ jest to roślina charakteryzująca się szybkim przyrostem biomasy. Może być ona spalana bezpośrednia w formie balotów lub po przetworzeniu w formie brykietu. Jest również stosowana w biogazowaniach do produkcji biometanu. Ponadto dostarcza włókien, które znajdują zastosowanie w procesach wytwarzania masy celulozowej i papieru.

Mozga trzcinowata dobrze rośnie na ubogich glebach i zanieczyszczonych terenach przemysłowych, dlatego wydaje się idealnym kandydatem do zastosowania jej uprawy w celu poprawy jakości gleby i różnorodności biologicznej na terenach poprzemysłowych. Mozga trzcinowata to, również, wspaniała roślina ozdobna o ciekawych walorach estetycznych i występująca w całej gamie odmian. Mamy, więc, do czynienia z rośliną dającą dobry plon niezależnie od warunków wzrostu i dużą paletę zastosowań.

Odmiany botoaniczne mozgi trzcinowatej

Mozga trzcinowata podobnie jak chociażby Eustoma posiada kilka odmian, w zależności od preferowanego zastosowania. Pierwsza to odmiana ,,Motycka” charakteryzująca się lepszymi właściwościami pastewnymi. Również preferuje wilgotne tereny zalewowe o żyznych glebach. Druga to odmiana ,,Feesey”. Wyróżnia się ozdobnymi liśćmi w biało zielone pasy. Rewelacyjnie sprawdzi się jako ozdoba skalnika, oczka wodnego czy ogrodowej sadzawki.

Kolejna odmiana to ,,Luteopicta”, która charakteryzuje się jasnożółtymi pasami, biegnącymi wzdłuż liścia. Dojrzała roślina osiąga wysokość do 100 cm, dlatego zasadzona na rabacie będzie stanowić ciekawe tło dla pozostałych roślin. Sprawdzi się również na balkonie i tarasie, jako ozdoba i interesujący akcent roślinny.

Kolejna odmiana to „Picta”, również posiada z kremowymi, podłużnymi pasami. Jest bardzo ekspansywna, dlatego zaleca się sadzić ją w pojemnikach. Może stanowić też element dekoracyjny w ogrodach wodnych. Ponadto może stanowić dobre umocnienie brzegu zbiornika, ponieważ dobrze znosi kilkucentymetrową warstwę wody. Kolejna z odmian to mozga trzcinowata „Dwarf Garters”. To również trawa ozdobna, sięgająca od 60 do 90 centymetrów. Kwitnie od czerwca, wytwarzając dość duże wiechy w kolorze seledynowym, poprzez biały do żółtozłotego. Jest tolerancyjna wobec rodzaju gleby, preferuje stanowiska słoneczne i wilgotne. Tworzy podziemne krótkie rozłogi, przez co nie tak jest inwazyjna, jak inne odmiany. Co ważne, szybko tworzy efektowne gęste kępy falujących na wietrze sztywnych liści.